IASOS Antik Kenti
İasos Antik Kenti, antik çağlarda İasos Körfezi olarak adlandırılan bir koy içerisinde yer alan küçük bir ada üzerine kurulmuştur. Günümüzde İasos, Muğla’nın Kıyıkışlacık köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.
Şehir, dönemin diğer kentleri ile iyi bir karayolu bağlantısına sahip değildi. Bunun sonucunda tüm ulaşım ve ticaret deniz yolu ile yapılmakta idi. Bu nedenle de deniz, İasos için her zaman kilit bir öneme sahip olmuştu.
Antik Çağ’da, günümüz Türkiye’sinin güney batısında yer alan Karya bölgesinin bir şehri olan İasos’un ismini , şehri konolize eden kişiden aldığı düşünülmektedir. Iasos kentinin bulunduğu topraklarda yerleşimin M.Ö. 3000’lere dayandığı düşünülmektedir. Deniz ile iç içe bir yaşam süren şehir, geçmişte de günümüzde olduğu gibi zeytin, asma ve incir ağaçları ile kaplı bir bölge olduğu için bölgede zeytin ve üzüm üretimi öne çıkmakta idi. Şehirde Antik Yunan ve Roma eserlerini bir arada görmek, şehirdeki uzun soluklu yaşamın bir eseri olarak karşımıza çıkmaktadır.
Şehrinde yer alan pek çok kamusal bina ve konutlardan ne yazık ki, günümüze ulaşan yapı kısıtlı sayıdadır. Bu nedenle Iasos’u anlatmaya başlamadan önce Iasos kentinin bir çok yapısının maalesef günümüze dek sağlam ulaşamadığını üzülerek belirmemiz gerekecektir.
Iasos’da ilk kazılar 1835 yılında Fransızlar tarafından başlatılmış olup, o dönem Osmanlı İmp’luğunun izni ile burada bulunan eserler yurtdışına çıkarılmıştır. Günümüzde bu çıkarılan eserlerin büyük bölümü Britanya Müzesinde sergilenmektedir. Sonrasında İtalyan ekipler tarafından kazılar sürdürülmüş olup, günümüzde kazılar Selçuklu Üni.’si tarafından yürütülmektedir.
Şehrin ziyaret saatleri şehrin hemen girişindeki güvenlik kulübesinin üzerinde belirtilmektedir. İsterseniz; http://dosim.kulturturizm.gov.tr/muze/221 adresinden de ziyaret saatlerine ulaşabilirsiniz. Giriş ücretsizdir(Eylül2020). Şehre girişte sizi ilk karşılayan yapılar Helen Dönemi savunma yapılarından olan bir kule ve Agora’nın kemer biçimli giriş kapısı olacaktır.
AGORA ALANI; Iasos halkının toplandığı ana meydan olan Agoraya, yukarıdaki fotograflarda da görünen Bizans Döneminden kalma kemerli bir kapıdan girilmektedir. Bu alandaki en erken arkeolojik buluntular MÖ 3. binyıla tarihlenmiştir. Zaman içerisinde değişen meydan son halini M.Ö. 4yy civarında alarak Agora haline gelmiştir. Yaklaşık 107 m x 87 m ölçülerine sahip agora alanın ortasında küçük kutsal yapılar ve sunaklar bulunmakta idi.
Agora alanın dört kenarı Stoailer yani portikolar ile çevrili idi. Bu portikolar, sıcak yaz günlerinde Iasos halkına güneşin sıcak ve kavurucu etkilerinden kaçıp sığınacakları gölge alanlar oluşturmaktaydı.
Agora alanını gezerken stoa yapısına ait yapı eleman kalıntılarını bir çok yerde görmeniz mümkündür. Biz gezerken stoaya ait olan bir saçak yapı elemanı ve üzerindeki yazıtı görme fırsatımız oldu.
Artemis Astias Kutsal Alanı: Şehrin ana tanrı ve tanrıçaları, Athena, Apollo ve Artemis’dir. Agora alanının güney portikosunun arkasındaki bir kapıdan Artemis Astias Kutsal Alanına geçilebilir.
Artemis Astias Kutsal Alanındaki yapı elemanları zaman içerisinde başka yapılarda kullanıldığı için günümüze yapının sadece temel kaideleri ulaşabilmiştir. Şehirde üzüm yetiştiriciliğinin yaygın olması nedeniyle Artemis ile beraber aynı zamanda oniki Olympos Tanrısından biri olan şarap tanrısı Dionysos’da şehir için çok önemli idi. Bu alanda yapılan kazı çalışmalarında bulunan bir Dionysos heykeli günümüzde, birazdan değineceğimiz Balık Pazarında sergilenmektedir.
Iasos’da bulunan bir yazıttan anlaşıldığı üzere, alandaki ilk yapı M.Ö 4 yy da inşa edilmiştir. Mevcut kalıntıların olduğu Kutsal Alan Yapısının ise MS 180-192 yılları arasında inşa edildiği tahmin edilmektedir.
Balık Bazarı: M.S. 1yy inşa edilmiş yapı, 20yy başlarında İasos’u ziyaret eden İtalyan arkeologlar yüzey taraması yaparken büyük bölümü toprak altında olan bu yapıyı fark ederler. İtalyan Arkeologlar, bu yapıyı Strabon’un bahsettiği balık pazarı sanmışlar ve bu şekilde adlandırmışlardır. Aslında bir Roma dönemi mausoleionu olan yapının, günümüzde de Balık Pazarı olarak adlandırılmasının nedeni bu yanlış tarifleme olmuştur.
Iasos Antik Kent ana yerleşimine araç ile 3 dk mesafede yer alan yapının girişi ücretsiz olsa da ziyaret saatlerini kontrol etmenizde fayda olacaktır. https://muze.gov.tr/muze-detay?SectionId=MMI01&DistId=MRK
Payeler üzerinde kemerlerden oluşan portikolu yapının oturum alanı 40 x 48 mt dir. Orta Avluda 10 x 7 mt ölçülerinde zemine oturan bir mezar yapısı bulunmaktadır.
Mezar’ın kime ait olduğu saptanamamıştır. Mezar alçak sütunlar üzerine oturtulmuş bir döşemeye sahip olup duvarlarında kemiklerin saklanması için nişler bulunmaktadır.
Yapı, 1995 yılında restorasyonu tamamlanarak açık hava müzesi olarak kullanılmaya başlamıştır. Günümüzde IASOS kazılarından çıkan heykel, yazıt, mozaik, lahitler bu müzede görüşebilmektedir.
Müzede sergilenen eserlar arasında kapı şeklinde monoblok taşa oyulmuş lahit kapaklar dikkat çekmektedir.
Iasos’dan günümüze ulaşabilen bu yapıların yanında Tiyatro yapısı maalesef günümüze tam olarak ulaşamamıştır. Koltuk yerlerini oluşturan taşlar yerinde olmadığı için tiyatroyu ancak formunun toprak yüzeye verdiği şekilden anlayabiliyorsunuz. Biz gezimizdeki kısıtlı zaman nedeniyle maalesef bu yapıdan günümüze kalanları görmeye gidemedik. Bu nedenle de başka sitelerden bulduğumuz fotografları da paylaşmak istemediğimiz için burada fotograf paylaşamadık. Fakat, https://iasoskazisi.selcuk.edu.tr/tiyatro.html linkinden tiyatro ile ilgili fotograf ve bilgilere ulaşabilirsiniz.
Pingback: IASOS HUZUR CAMPING - SUMAKO ÇELEBİ